कुटुंब- माझी जबाबदारी मोहिमेतून
कोविड-19 वर नियंत्रण शक्य !
“कोविड-19 विषाणूचा जिल्हयात प्रार्दुभाव रोखण्यासाठी शासन, प्रशासन, लोकप्रतिनिधी व स्वंयसेवी संस्थांच्या सहभागाने कोरोनावर संपूर्ण नियंत्रण मिळविण्यासाठी प्रयत्न करत आहेत. आपणही अपल्या जीवनशैली मध्ये काही बदल करणे आवश्यक झाले आहे.यामध्ये मास्कचा उपयोग,सुरक्षित अंतर, वैयक्तीक ,कौटुंबीक तसेच सार्वजनिक जीवनात नवीन बदलांचा स्वीकारकरुन प्रत्येकाने माझे कुटुंब-माझी जबाबदारीनेच होईल कोविड-19 वर मात या भावनेने दक्षता बाळगावी लागेल. राज्यात आघाडी शासनाने माझे कुटुंब-माझी जबाबदारी ही मोहिम दि. 15 सप्टेंबर 2020 पासून राबविण्यात येत आहे.” या बाबतची माहिती थोडक्यात देण्याचा प्रयत्न करत आहे…..
माझे कुटुंब-माझी जबाबदारी या मोहिमेदरम्यान नागरिकांनी कोविड नियंत्रणासाठी कोरोनावर मात करण्याची आजची गरज आहे. यासाठी आवश्यक त्रिसूत्री पुढीलप्रमाणे आहे:- नागरिकांनी आपापसात किमान 2 मीटरचे सुरक्षित अंतर ठेवणे, मुख पट्टी/ मुखावरण अर्थात फेस मास्क चा कटाक्षाने नियमितपणे व योग्य वापर करणे, वारंवार हात स्वच्छ धुणे, तसेच निर्जुतुकीकरण द्राव्य (सॅनिटायझर) चा योग्यरित्या वापर करणे. या महत्वाच्या त्रिसुत्री प्रत्येकाने पाळल्याच पाहिजेत.
वैयक्तिक स्तर :- रोज सकाळी शरीराचे तापमान, प्राणवायू पातळी मोजून घ्यावे. हे आरोग्य व्यवस्थापनासाठी आवश्यक आहे. मास्कचा सदैव उपयोग करावा. मास्क काढून ठेवू नये, नाकाखाली / चेहऱ्याखाली मास्क न ठेवता योग्य ठेवावा. याबाबत कुटुंबातील सदस्यांनी एकमेकांविषयी काळजी घ्यावी.चेहऱ्याला तसेच मास्कला वारंवार हात लावू नये.एकदाच वापरात येणारे मास्क (सिंगल युज मास्क) वापरुन झाल्यानंतर ते टाकून देण्यापूर्वी त्यावर निर्जुतुकीरण द्राव्य (सॅनिटायझर) शिंपडून, त्यांचे तुकडे करुन नंतर टाकावेत. जेणेकरुन त्यांचा पुन्हा वापर करण्यासाठी गैरउपयोग केला जाणार नाही.
सॅनिटायझरची लहान बाटली सातत्याने सोबत बाळगावी, त्याचा गरजेनूसार उपयोग करत रहावा. हातांची नियमितपणे स्वच्छता राखावी. स्वच्छ हातरुमाल बाळगावा, सर्दी, खोकला असल्यास स्वच्छ मास्क, रुमाल यांचा सातत्याने उपयोग करावा. पुर्नवापराचे मास्क निर्जुतुकीकरण द्राव्याचा उपयोग करुन दररोज स्वच्छ धुवावेत. कुटुंबातील सदस्यांनी शक्यतो वेगवेगळया स्वरुपाचे / मास्क वापरावे किंवा स्वत:च्या मास्कला वेगळी खुणे करावी. जेणेकरुन प्रत्येकाचा मास्क ओळखला जाईल. एकमेकांचे मास्क वापरु नये. कोणाशीही बोलत असताना एकमेकांच्या चेहऱ्याकडे थेटपणे न बघणे. जेवताना एकाच भांडयात किंवा पातेल्यात पदार्थ घेण्याऐवजी ते आवश्यकतेनुसार एकदाच ताटात घ्यावेत. जेवनात मौन ठेवावे किंवा कमीत कमी बोलावे.
पुरेसा व योग्य वेळ आहार, पुरशी झोप, व्यायाम /योग/ प्राणायाम आदीव्दारे प्रतिकारशक्ती टिकवून ठेवावी. कोणतेही वाहन चालवताना, वाहनांतून प्रवास करतानाही मास्कचा वापर करणे आवश्यक आहे. कारण वाहन थांबवून वाहतुक पोलीस किंवा इतरांशी बोलताना नकळत मास्क नसल्यास संसर्गाचा धोका पोहोचतो. बंदिस्त वातावरण टाळावे. याचप्रमाणे गर्दीत जाणे किंवा निकटचा संपर्क टाळावा.अरूंद ठिकाणी जास्त वेळ थांबू नये.
सार्वजनिक ठिकाणी वावरताना थुंकू नये.दरवेळी बाहरून /कार्यालयातून घरी परतल्यावर सर्व प्रथम आंघोळ करावी. कपडे धुण्यासाठी थेट एका बादलीमध्ये टाकावेत.कोवीड विषाणुचा अधिक प्रादूर्भाव असणाऱ्या परिसरांना/शहरांना/राज्यांना /देशांना भेट देणे टाळावे. जर कोविड -19 ची लक्षणे असतील , तर आपण कुठे कुठे गेलो होतो आणि कोण-कोणाला भेटलो, ते आठवावे शक्यतोवर भेटीच्या नोंदी ठेवाव्यात.
कौटुंबिक स्तर :-कौटुंबात वावरताना, कोरोनाविषयक मार्गदर्शक तत्वांचे , सूचनांचे अनावधाने कोणाकडून उल्लंघन होत असल्यास ते एकमेकांच्या लक्षात आणून दयावे. प्राणवायू पातळी मोजण्यासाठी आवश्यक असलेले उपकरण (ऑक्सीमीटर) सदैव बाळगावे.कुटुंबातील प्रत्येक सदस्याची प्राणवायु पातळी ठरावीक कालावधीने तपासून त्यांच्या अचूक नोंदी ठेवाव्यात. शारीरिक तापमापक (थर्मामीटर)/थर्मल स्क्रीनिंग गन घरात बाळगावे.घरातील लहान मुले, जेष्ठ नागरिक यांच्या प्रकृतीमानाकडे विशेष लक्ष पुरवावे. घरातील ज्या सदस्यांना सहव्याधी (को मॉर्बिडीटी) असतील, ते नियमितपणे औषधोपचार घेतात, त्यांची प्रतिकारशक्ती टिकून राहील, याची काळजी घ्यावी.
कुंटूबात एकत्र सोबतीने जेवायला बसताना समोरासमोर न बसता ऐका बाजूला एक याप्रमाणे बसावे. शक्यतो घरातील एकाच सदस्याने कौटुंबिक कामांसाठी बाहेर ये-जा करावी व त्या सदस्याने अशी ये जा करताना संपूर्ण दक्षता घ्यावी. घरातील प्रत्येक सदस्याने दररोज स्वच्छ कपडे परिधान करावेत. न धुता कपडयांचा पून्हा वापर करु नये. भ्रमणध्वनी सारख्या वैयक्तिक वापराच्या वस्तु कुटुंबातील सदस्यांनी एकमेकांकडे घेऊन / अदलाबदली करुन वापरु नयेत. अशा वस्तुदेखील योग्यरित्या स्वच्छ राहतील. याची काळजी घेणे आवश्यक आहे. बाजाराजून आणलेल्या भाज्या, फळे आदी स्वच्छ धुवून ठेवावेत. नंतरच त्याचा आहारात समावेश करावा. ऑनलाईन / बाहेरुन पार्सल मागवले असल्यास, नाशवंत पदार्थ नसतील तर किमान एक दिवस ते पार्सल तसेच ठेवून दयावे. त्यावर निर्जुतीकरण द्रव्य फवारावे. दसुऱ्या दिवशी उघडावे.
घरातील फरशी, स्वयंपाकगृह,प्रसाधनगृहे इतर वापराच्या वस्तू यांची नियमितपणेयोग्य निर्जुतुकीकरण द्रव्याचा उपयोग करुन स्वच्छ करावी.भारतीय बनावटीचे शौचालय असल्यास ते व्यवस्थित स्वच्छ राखावे. पाश्चात्य बनावटीच्या शौचालयातील भांडयावरील झाकण फ्लश करताना बंद ठेवावे. नातेवाईक-मित्र इत्यांदीकडे जाणे टाळावे. शक्यतो कौटुंबिक समारंभ पार्टी यांचे आयोजन करुच नये. निमंत्रित करणे अपरिहार्य असल्यास सरकारने ठरवून दिलेल्या मर्यादेतच निमंत्रण दयावे आणि अशा ठिकाणी आवश्यक त्या सर्व उपाययोजना कराव्यात.
गावांमध्ये / वसाहतींमध्ये घ्यावयाची काळजी :-
गावांमध्ये/वस्तीमध्ये वावरताना प्रत्येकाने मास्क घालने बंधनकारक असावे. घराबाहेर पडताना प्रत्येकाने सॅनिटायझर, मास्क व हातमोज्यांचा योग्यरीत्या वापर करून बाहेर पडावे. घरामधील लहान मुले, ज्येष्ठ नागरिक हे घराबाहेर विनाकारण जाणार नाहीत याकडे लक्ष द्यावे. घरामध्ये/वसाहतीमध्ये दोन व्यक्ती मध्ये किमान सहा फूट अंतर राखूनच संवाद साधावा. गावातील मंदिर, सार्वजनिक सभागृह, चावडी या ठिकाणी लोकांनी एकत्र येणे टाळावे. घरांमधील दरवाज्याच्या कडीकोयंडा, कठडे (हॅण्ड रेलिंग),बाक, वाहनतळ अशा विविध ठिकाणी कुठेही हात लावणे शक्यतो टाळावे.
गावातून/ वसाहतीतून पुन्हा घरात येताच कुठेही स्पर्श न करता सर्वात आधी सॅनिटायझरने/ साबणाने हात स्वच्छ धुवावेत. बाहेरून येणारे मदतनीस, वाहन चालक, कचरा संकलक, सफाई कर्मचारी यांच्यासाठी शारीरिक तापमान तपासणी, प्राणवायू तपासणी हात स्वच्छ धुण्याची सोय आदी बाबी उपलब्ध असल्याची खातरजमा करावी. घरातून बाहेर पडताना वाहनांना स्पर्श करण्यापूर्वी त्यांचे निर्जतुकीकरण करावे. नजीकचे सार्वजनिक आरोग्य केंद्र रुग्णालय, जिल्हास्तरीय नियंत्रण कक्ष (वार्ड वॉर रूम) आदी महत्वाचे संपर्क क्रमांक इत्यादी ठळकपणे दिसतील अशारीतीने परिसरात प्रदर्शित करा.
दुकाने/ मंड्या/ मॉल्समध्ये खरेदीसाठी जाताना:- बाजारपेठेत खरेदीला जाताना घरातील एकाच व्यक्तीने जाणे, तसेच कमी गर्दीच्या वेळी जाणे. दुकानाबाहेर तसेच आत मध्येही ही इतरांपासून सुरक्षित अंतर राखूनच वावर होईल याची काळजी घ्यावी. गर्दी असल्यास तेथे प्रवेश करू नये. लिफ्ट ऐवजी शक्यतो जिन्याचा वापर करावा. कठड्यांना स्पर्श करू नये. खरेदीला गेल्यानंतर तेथे प्रदर्शनार्थ ठेवलेल्या वस्तूंना स्पर्श करणे टाळावे. खरेदीसाठी प्राधान्याने ऑनलाइन पद्धतीचा वापर करणे. खरेदी करून आणलेल्या वस्तू काही काळ घराबाहेर/ मोकळ्या जागेत/ जिथे कुणाचाही स्पर्श होणार नाही, अशा ठिकाणी ठेवाव्यात.
दुकानदार/व्यवसायिक यांनी मास्क न लावलेल्या ग्राहकांना प्रवेश देऊ नये. दुकाने/मंड्या/संकुले येथे सुरक्षित अंतराच्या खुणा करून मर्यादित ग्राहकांनाच एकापाठोपाठ प्रवेश द्यावा. दुकानात प्रवेश करणाऱ्या प्रत्येकासाठी शारीरिक तापमान, सॅनिटायझर यांची व्यवस्था करावी. दुकाने/ मंड्या/ संकुले येथे मर्यादित संख्येनेच नोकर/ मदतनीस यांची नियुक्ती करावी. व्यवहारासाठी शक्यतो ऑनलाइन/डिजिटल पद्धतीचा अवलंब करावा. कमीत कमी चलन हाताळावे लागेल, याची काळजी घेतल्यास संसर्गाचा धोका कमी करता येतो.
कार्यस्थळी कार्यालयांमध्ये घ्यावयाची खबरदारी:- कार्यालय प्रमुखांनी सर्व कर्मचाऱ्यांमध्ये सुरक्षित अंतर राहील, याप्रमाणे कामकाजाची रचना करावी. शक्यतो आळीपाळीने गरजेनुसार कर्मचाऱ्यांना कार्यालयात बोलवावे. कामकाजाच्या वेळा विभागून द्याव्यात. कार्यालयांमध्ये शारीरिक तापमान, प्राणवायू व पातळी आदींची तपासणी, निर्जंतुकीकरण द्रव्य याची सयंत्रने सर्वांसाठी उपलब्ध असावीत. बैठकांसाठी दूर-दृष्य प्रणाली ( व्हिडिओ कॉनफर्सिंग) पद्धत उपयोगात आणावी. कामकाजामध्ये शक्य तितका मानवी संपर्क कमी करून डिजिटल पद्धतीचा उपयोग करावा. कार्यालयाची हवा कायम खेळती राहण्यासाठी खिडक्या उघडया ठेवणे, वातानुकूलन यंत्रणेचा वापर न करणे.
आत्यांतिक गरज नसल्यास, कार्यालयीन कामकाजविषयक दौरे टाळावेत. कर्मचाऱ्यांनी देखील शक्यतो घरून काम करण्यास प्राधान्य द्यावे.( वर्क फ्रॉम होम) शक्य असेल त्यांनी कामावर जाताना दुचाकीने जाणे किंवा पायी चालत जाणे. कमी गर्दीच्या वेळी प्रवास करावा. कार्यालयीन मास्क चा उपयोग, सुरक्षित अंतरावर बैठक व्यवस्था, सॅनिटायझरचा वापर, वारंवार हात स्वच्छ धुणे या बाबीकडे आवर्जून लक्ष द्यावे. कार्यालयात बैठकीत सहभागी असल्यास, त्यादरम्यान फेस मास्क चा वापर करणे, सुरक्षित अंतरावर बसावे. येणाऱ्या अभ्यांगतांशी संवाद साधताना सुरक्षित अंतर राखून संवाद साधावा. आपल्या समवेत इतर सहकाऱ्यांनीही शारीरिक तापमान, प्राणवायू पातळी इत्यादी मोजली आहे, किंवा नाही याची त्यांना आठवण करून द्यावी. कार्यालयात शक्यतो एकत्र जेवायला बसू नये. कार्यालयांमध्ये लिफ्टचा कमीत कमी उपयोग करावा. लिफ्टमध्ये मोजक्याच व्यक्तींनी व एकमेकांच्या विरुद्ध दिशेला उभे राहून उपयोग करावा. लिफ्टच्या बटनांचा उपयोग करताना कागदी तुकड्यांचा उपयोग करावा.
खाजगी/ सार्वजनिकरित्या प्रवास करताना घ्यावयाची काळजी:-सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्थेने प्रवास करत असताना मौन राखावे. सहप्रवाशांशी बोलू नये. मास्कसमवेत फेसशिल्डचाही उपयोग केल्यास उत्तम. सार्वजनिक वाहनात एका आसनावर एकाच व्यक्तीने आसनस्थ व्हावे. वाहनांमध्ये गर्दी करून दाटीवाटीने प्रवास करू नये. असा प्रवास टाळणे उत्तम. वाहनांमध्ये दरवाजा, कठडा, यांना शक्यतो स्पर्श करू नये. स्पर्श करावा लागणार असल्यास त्याआधी वाहनातून उतरल्यानंतरही सॅनिटायझर हातांना लावावे. शक्यतो खासगी दुचाकी/ चारचाकी वाहनाचा उपयोग प्रवासाच्या गरजे नुसार करावा. खाजगी वाहनांमध्ये विनाकारण सहप्रवासी नेऊ नयेत.
या सर्व बाबी आता जीवनशैलीचा भाग म्हणून अंगीकारणे अतिशय गरजेचे आहे. जोपर्यंत कोविड विषाणूंवर प्रभावी लस सापडत नाही, तोपर्यंत नागरिकांनी या सर्व बाबींचे पालन करून या साथ रोगावर प्रभावी नियंत्रण मिळविण्यासाठी शासनास सहकार्य करणे आवश्यक आहे.
जिल्हा माहिती कार्यालय,
लातूर
